شناسایی گونه های تریکودرمای مولد کپک سبز در بستر قارچ خوراکی دکمه ای و ارزیابی تاثیر چند قارچکش در کنترل آن

بیماری کپک سبز (green mould) از بیماریهای مهم قارچ خوراک دکمه ای در سراسر جهان و نیز کشورمان می باشد که توسط گونه های مختلفی از قارچ trichoderma ایجاد می شود. خسارت ناشی از این بیماری طی سالهای 1985-1986 طبق اظهارات در ایرلند بالغ بر 3/5 میلیون پوند برآورد شده است در ایران نیز اکثر واحدهای پرورش قارچ دکمه ای (agaricus bisporus) با مشکل بیماری کپک سبز تریکودرمایی مواجهند. در این تحقیق به منظور شناسایی گونه های تریکودرمای مولید بیماری کپک سبز اقدام به بازدید و جمع آوی نمونه از کمپوست پاستوریزه و غیرپاستوریزه، خاک پوششی و نیز اندامهای باردهی از واحدهای تولیدی قارچ خوراکی در شهرستان تهران، کرج، مشهد، همدان و شهریار شد. از بین 100 ایزوله بدست آمده از قارچ تریکودرما، پس از خالص سازی و شناسایی، 74 ایزوله متعلق به گونه trichoderma harzianum، 10 ایزوله از گونه t. longibrachiatum، 13 ایزوله از گونه t. vriens و 14 ایزوله از گونه sp. trichoderma تشخیص داده شدند. بررسی سرعت رشد کلنی گونه های مختلف قارچ تریکودرما در دمای 25 درجه سانتیگراد نیز حاکی از تفاوت بین گونه های مختلف و نیز ایزوله های یک گونه از نظر ایزوله های یک گونه از نظر سرعت رشد، زمان آغاز اسپورزایی و اسپوردهی کامل آنها بود، بطوریکه می توان چندین تیپ رشدی را برای ایزوله های هر گونه متصور شد. از طرفی بررسی الگوهای رشدی در گونه های مختلف قارچ تریکودرما در درجه حرارتهای مختلف نیز نشان داد که اپتیمم درجه حرارت برای رشد میسلیومی تمامی گونه های مورد بررسی در واقع همان دمای اپتیمم برای رشد میسلیوم قارچ خوراکی دکمه ای می باشد و همین امر کنترل عامل بیماریزا را از طریق دستکاری شرایط محیطی بسیار مشکل می کند. در بررسی سرعت کلنیزاسیون میسلیوم قارچ خوراکی در شرایط invitro توسط گونه های قارچ تریکودرما نیز اثری از وجود هاله بازدارنده دیده نشد و در بین گونه های قارچ تریکودرما، گونه t. longibrachiatum دارای بیشترین سرعت کلنیزاسیون بود. بررسی تقابل بین میسلیومهای عامل بیماریزا و میزبان (قارچ خوراکی) نیز حاکی از آن بود که در محیطهای کشت غنی (مالت آگار 2 درصد) فقط نوعی هیفی بین میسلیومها مشاهده می شود که با کاهش عناصر غذایی محیط (محیط 0/2 درصد) پدیده هایی چون پیچش دور هیفی و لیز شدن هیفهای میزبان توسط عامل بیماریزا نیز قابل رویت است . در شرایط آزمایشگاهی تاثیر 6 قارچکش بنامهای بنومیل، کاربندازیم، بیترتانول، کاپتان، زینب و مانکوزب و نیز ترکیب نمک طعام با غلظتهای صفر، 10، 25،، 100، 150 و 500 پی پی ام به روش اختلاط با محیط کشت بر روی رشد میسلیومی گونه های قارچ تریکودرما و نیز قارچ خوراکی بررسی شد که در نهایت مشخص شد که دو قارچکش بنومیل و کاربندازیم دارای بیشترین اثر بازدارندگی از رشد میسلیوم قارچ تریکودرما با کمترین اثر بازدارندگی بر رشد میسلیوم قارچ خوراکی می باشند بطوریکه می توان دو قارچکش را با غلظت موثره 50 درصد حدود 50 میکروگرم در میلی لیتر جهت کنترل رشد میسلیومی گونه های قارچ تریکودرما بکار برد.